Criterium

consumenten-producenten overleg

• Producten worden gemaakt voor consumenten. Consumenten moeten daarom mede verantwoordelijkheid krijgen voor de belangrijkste aspecten van de productie. Zij moeten samen met de producent bepalen wat, hoeveel en hoe er geproduceerd wordt. Hiertoe moeten overleg-organen gecreëerd worden waarin individuele producenten en vertegenwoordigers van degenen die hun producten consumeren, de productie afstemmen.

Prestaties gentech

• Geen overleg, als bij bijna alle soorten producten
• Voedselketen komt steeds meer in bezit van multinationale bedrijven

Criterium

• De vrijheid van consumenten en producenten om nieuwe producten te maken en consumeren, mag de vrijheid van andere consumenten en producenten om bestaande producten te maken en consumeren, niet aantasten.

Prestaties gentech

• gentechvrije producten kunnen duurder worden door de kosten van het vermijden van gentech-vervuiling
• coëxistentie bedreigt bestaan van gentechvrije producten
• Nederlands coëxistentie-akkoord laat consumenten en boeren betalen voor wat ze niet willen

Criterium

• Consumenten moeten alle informatie die ze willen hebben over de wijze waarop producten geproduceerd zijn, kunnen krijgen. Anders hebben ze geen keuzevrijheid. De productie-informatie moet integer zijn en mag de consument niet manipuleren. (Transparantie)

Prestaties gentech

• wilde Mexicaanse maïs is besmet met gentech-DNA; twee 'wetenschappers' die de ontdekkers hiervan in diskrediet wilden brengen, bleken valse namen van PR-adviseurs van Monsanto te zijn
• EU is pas in 2005 begonnen met onderzoek naar lange-termijn effecten
• gentech-katoen wordt niet op het kledinglabel aangegeven
• informatie over geconstateerde gezondheidsschade (met in één geval tachtig doden) is in de doofpot gestopt
• etikettering van gentech-voedsel is nog steeds onvolledig

Criterium

• Landen en regio's moeten zelf beslissen hoe zij in hun voedselbehoefte willen voorzien.

Prestaties gentech

• voedselketen komt steeds meer in bezit van multinationale bedrijven
• Amerikaanse voedselhulp is vaak gentech-voedsel

Criterium

• Het doel van de productie moet solidariteit zijn, d.w.z. voorzien in ieders behoefte. Dit botst met vrijhandel, d.w.z. de vrijheid om alleen individueel profijt na te streven.

Prestaties gentech

• geen overleg, als bij bijna alle soorten producten
• gentech-katoen bedreigt de bestaanszekerheid van Indiase boeren
• gentechnologie tast landbouw-diversiteit aan, bv. in Argentinië

Criterium

• Boeren moeten voeling hebben (zich kunnen verbinden) met de planten en dieren die zij houden en met de bodem die zij bebouwen.

Prestaties gentech

• gebruik van gentech-zaden wordt bepaald door agrochemische bedrijven
• gentechnologie negeert meestal de ervaringskennis van de boer

Criterium

• De diversiteit van voedselgewassen en teeltmethoden (gebonden aan de plaatselijke cultuur) moet bevorderd worden, want zij is de kwaliteitsbasis van de landbouw en draagt daarmee de voedselzekerheid.

Prestaties gentech

• gentechnologie tast landbouw-diversiteit aan, bv. in Argentinië

Criterium

• De landbouw maakt deel uit van het milieu. De teeltmethode moet daarom goed afgestemd zijn op de natuur, door de grond goed te verzorgen en een stabiel agro-ecosysteem te creëren. Dit ondersteunt enerzijds de vitaliteit van de landbouwgewassen en anderzijds de vitaliteit van het omringende milieu.

Prestaties gentech

• gentech-katoen noch gewone katoen wordt getoetst aan enig importbeleid voor duurzame landbouwproducten
• gentechnologie draagt bij aan de industrialisatie van de landbouw, waardoor de band met de natuur geringer wordt
• insecticide uit gentech-gewassen treft ook nuttige insecten; schadelijke insecten worden resistent tegen dit insecticide
• gentechnologie dwingt het organisme de gewenste eigenschappen af

Criterium

• De landbouw maakt gebruik van levende planten en dieren. Een kenmerk van levende organismen en systemen is dat zij een zeker vermogen hebben zichzelf te reguleren, te ordenen. De landbouw is er dan ook bij gebaat als haar werkwijze dit zelfregulerende vermogen van planten, dieren en de ecosystemen waarvan deze deel uitmaken, bevordert.

Prestaties gentech

• insecticide uit gentech-gewassen treft ook nuttige insecten; schadelijke insecten worden resistent tegen dit insecticide
• gentechnologie dwingt het organisme de gewenste eigenschappen af

Criterium

• De manier waarop levensmiddelen geteeld, geproduceerd en/of bereid worden, moet de gezondheid van consument ondersteunen.

Prestaties gentech

• informatie over geconstateerde gezondheidsschade (met in één geval tachtig doden) is in de doofpot gestopt
• insecticide uit gentech-mais geeft allergische en immunologische reacties bij mensen en dieren
• illegale Bt10 maïs kon ongemerkt op de markt komen; illegale gentech-rijst en -papaya's komen mogelijk op dit moment ongemerkt op de markt
• honing met gentech-stuifmeel mag zonder enige toetsing in de handel gebracht worden
• veiligheidsonderzoek van gentech-voedsel is onbetrouwbaar door commercieel belang

Criterium

• Een plant of micro-organisme is een levend geheel. Zij kunnen bovendien niet los gezien worden van de omgeving: zij hebben een omgeving nodig die bij hen past om te kunnen gedijen. Veredeling en teelt moeten daarom het hele organisme in een passende omgeving als uitgangspunt nemen. (Holisme)

Prestaties gentech

• gentechnologie focust op DNA (reductionisme) en veroorzaakt daardoor ongewenste en soms gevaarlijke neveneffecten
• gentechnologie erkent alleen de gebruikswaarde van een organisme en tast de integriteit ervan aan

Criterium

• Elk levend organisme (ook een micro-organisme) heeft zijn eigen, intrinsieke waarde. Zijn integriteit, zoals die zich uitdrukt in het eigene van het totale organisme in een bepaalde leefomgeving, moet gerespecteerd worden.

Prestaties gentech

• gentechnologie dwingt het organisme de gewenste eigenschappen af
• gentechnologie erkent alleen de gebruikswaarde van een organisme en tast de integriteit ervan aan

Criterium

• Voedsel moet met zo natuurlijk mogelijke materialen geproduceerd worden.

Prestaties gentech

• gentechnologie gebruikt synthetische genconstructen

Criteria

• ieder moet zijn visie formuleren

Prestaties gentech

• Gentechnologie is eigenlijk een middel en geen doel op zichzelf. In de praktijk wordt het echter ingezet in de voedselproductie en de landbouw zonder dat daaraan een visie op de productiewijze ten grondslag ligt. De inzet van gentechnologie wordt alleen getoetst aan wettelijke veiligheidscriteria, die speciaal met het oog op gentechnologie zijn opgesteld. Dit betekent dat gentechnologie wel degelijk als doel op zich wordt ingezet.

Standpunt

• gentechnologie moet getoetst worden aan voedselbeleid
• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen

Criteria

• ieder moet zijn visie formuleren
• teeltmethode moet goed afgestemd zijn op de natuur

Prestaties gentech

• Op dit moment wordt gentech-katoen in Nederland en de EU niet getoetst aan enig importbeleid voor duurzame landbouwproducten. Dit geldt echter ook voor gewone katoen. Alle katoen wordt geïmporteerd zonder enige toetsing aan criteria voor arbeid, milieu of eerlijke handel.

Standpunt

• alle katoen moet getoetst worden aan een importbeleid voor duurzame landbouwproducten
• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen

Criteria

• consumenten-producenten overleg
• solidariteit in plaats van vrijhandel

Prestaties gentech

• Overleg tussen producenten en consumenten over de productie is nog vrijwel nergens gangbaar; gentech-producten vormen daarop geen uitzondering.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• producenten moeten gebruik van gentech afstemmen met consumenten

Criteria

• keuzevrijheid voor consument en producent

Prestaties gentech

• De boer en de voedselproducent die gentechvrij produceren, draaien vaak op voor de kosten van het vermijden van gentech-vervuiling (analyses, certificaten e.d.). Hierdoor kan de prijs van gentechvrije producten gaan stijgen.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• kosten van gentech-besmetting dienen gedragen te worden door gentech-gebruikers (vervuiler betaalt)

Criteria

• keuzevrijheid voor consument en producent

Prestaties gentech

• Er is consensus over het feit dat gentech-landbouw in het open veld onvermijdelijk leidt tot besmetting van gentechvrije gewassen met de kunstmatige genconstructen. Een extreem voorbeeld is koolzaad in Canada, maar ook bij andere gewassen is het nooit volledig te vermijden. Deze besmetting zal sluipenderwijs toenemen, waardoor de productie van echt gentechvrije producten (dus producten die niet meetbaar besmet zijn) in gevaar komt. Mensen die echt gentechvrije producten willen telen of consumeren, verliezen daarmee hun keuzevrijheid.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• gentechvrije producten moeten blijven bestaan; coëxistentie is alleen mogelijk met gentech-teelt in goed afgesloten kassen

Criteria

• open informatie over de wijze waarop producten tot stand komen

Prestaties gentech

• In 2001 ontdekten Chapela en Quist dat wilde Mexicaanse maïs besmet is met DNA van gentech-maïs. Er kwam een wetenschappelijke discussie op gang die de betrouwbaarheid van dit onderzoek in twijfel trok. Later bleek dat Murphy en Smetacek, de twee wetenschappers die via internet deze discussie op gang brachten, niet-bestaande personages waren, achter wie Bivings schuilging, een PR-bedrijf dat voor het gentech-bedrijf Monsanto werkte. (Monbiot, 2002 en Selbmann, 2004)

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• de wetenschappelijke discussie over gentech moet vrijgemaakt worden van manipulatie door de gentech-industrie

Criteria

• keuzevrijheid voor consument en producent

Prestaties gentech

• Er is consensus over het feit dat gentech-landbouw in het open veld onvermijdelijk leidt tot besmetting van gentechvrije gewassen met de kunstmatige genconstructen. Een extreem voorbeeld is koolzaad in Canada, maar ook bij andere gewassen is het nooit volledig te vermijden. Deze besmetting zal sluipenderwijs toenemen, waardoor de productie van echt gentechvrije producten (dus producten die niet meetbaar besmet zijn) in gevaar komt. Mensen die echt gentechvrije producten willen telen of consumeren, verliezen daarmee hun keuzevrijheid.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• gentechvrije producten moeten blijven bestaan; coëxistentie is alleen mogelijk met gentech-teelt in goed afgesloten kassen

Criteria

• open informatie over de wijze waarop producten tot stand komen

Prestaties gentech

• Consumenten die bezwaar hebben tegen de gevolgen van gentech-katoen voor de boeren en het milieu, hebben geen mogelijkheid om dit in hun koopgedrag tot uiting te brengen door gentech-katoen te mijden: op het kledinglabel hoeft niet aangegeven te worden of de katoen genetisch gemodificeerd is.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• alle gebruik van gentech in kleding moet aan de consument kenbaar gemaakt worden

Criteria

• open informatie over de wijze waarop producten tot stand komen
• productiewijze van levensmiddelen moet gezondheid van consument ondersteunen

Prestaties gentech

• In minstens drie incidenten (met tryptofaan en maïs) en vier experimenten (met aardappelen, tomaten en maïs) hebben gentech-voedingsmiddelen gezondheidsschade veroorzaakt bij dieren of mensen en is de genetische modificatie de meest waarschijnlijke oorzaak daarvan. Een van de incidenten (tryptofaan) heeft in de VS minstens tachtig doden veroorzaakt en duizenden mensen ernstig invalide gemaakt. In al deze gevallen is nader onderzoek gestaakt voordat definitieve zekerheid over de oorzaak bestond. In geen van de gevallen is vastgesteld wat in de toekomst gedaan kan worden om dergelijke schade te vermijden. De term 'doofpot' is gerechtvaardigd.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• dit onderzoek is toe te juichen (mits de opzet zinvol is); de resultaten dienen breed gepubliceerd te worden
• minstens zeven incidenten en experimenten waarbij gezondheidsschade optrad moeten alsnog nader onderzocht worden; informatie erover moet eenvoudig beschikbaar zijn voor burgers
• onderzoek naar vermijding van neveneffecten is minimumeis voor toepassing van gentechnologie in voedsel of landbouw

Criteria

• open informatie over de wijze waarop producten tot stand komen

Prestaties gentech

• Ondanks uitbreiding van de etikettering in de EU hoeft in een aantal gevallen het gebruik van gentech in een voedingsmiddel nog steeds niet aan de consument kenbaar gemaakt te worden - namelijk bij: ingrediënten uit gentech-micro-organismen, producten van dieren die gentech-veevoer gekregen hebben, technische hulpstoffen uit gentech-organismen, en gerechten in restaurants.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• alle gebruik van gentech in voedsel moet aan de consument kenbaar gemaakt worden

Criteria

• consumenten-producenten overleg
• regionaal beheer van de voedselketen

Prestaties gentech

• De bedrijven die gentech-producten op de voedselmarkt brengen, zijn zeer grote multinationale ondernemingen in de agrochemie en de biochemie. Zij hebben door deze gentech-producten een toenemend belang in de voedselketen. De hoge ontwikkelingskosten van gentech-producten en het feit dat ze vaak alleen bij grootschalige toepassing winst opleveren, veroorzaken dit; vrijhandel en patentverdragen maken het mogelijk.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• regionale voedselautonomie en solidariteit moeten de uitgangspunten van de wereld-voedselhandel worden i.p.v. vrijheid
• gentech leidt tot armoede bij de boeren en winst bij de zaadbedrijven

Criteria

• solidariteit in plaats van vrijhandel

Prestaties gentech

• Indiase boeren lijden verlies op gentech-katoen en voelen zich erdoor bedreigd in hun bestaanszekerheid (Deccan Development Society, 2003 en Sharma, 2005).

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• regionale voedselautonomie en solidariteit moeten de uitgangspunten van de wereld-voedselhandel worden i.p.v. vrijheid
• gentech leidt tot armoede bij de boeren en winst bij de zaadbedrijven

Criteria

• keuzevrijheid voor consument en producent

Prestaties gentech

• In het Nederlandse coëxistentie-akkoord moet ook de belastingbetaler die tegen gentech is, meebetalen aan schadevergoeding voor onvoorziene gentech-besmetting bij boeren. Bovendien moeten alle boeren, dus ook degenen die gentechvrij willen telen, eraan meebetalen.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• kosten van gentech-besmetting dienen gedragen te worden door gentech-gebruikers (vervuiler betaalt)

Criteria

• boer moet binding hebben met planten, dieren en bodem

Prestaties gentech

• Boeren die gentech-zaden willen gebruiken, moeten meestal contracten tekenen waarin staat dat ze van de oogst geen zaden mogen achterhouden voor het volgende seizoen. In vele landen zijn deze zaden bovendien gepatenteerd eigendom van de agrochemische bedrijven die ze produceren. De boeren zijn daardoor niet vrij om de zaden op hun manier te gebruiken.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• boer moet vrij kunnen beschikken over zaden, in overleg met consument

Criteria

• boer moet binding hebben met planten, dieren en bodem

Prestaties gentech

• De ervaringskennis van boeren wordt zelden of nooit betrokken bij de ontwikkeling van gentech-gewassen door de agrochemische bedrijven.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• teeltmethode moet ervaringskennis van boer voldoende reflecteren

Criteria

• solidariteit in plaats van vrijhandel
• diversiteit van rassen en teeltmethoden (basis voor landbouw en voedselzekerheid)

Prestaties gentech

• Gentechnologie tast, door de grootschaligheid en de industriële macht, de diversiteit van de lokale landbouw aan. Een voorbeeld is Argentinië, dat door de grootschalige introductie van gentech-sojateelt nu maïs, peulvruchten en melk moet importeren die het vroeger zelf exporteerde. Miljoenen Argentijnen leven onder de armoedegrens en velen lijden honger. (Both Ends en Goede Waar & Co, 2003)

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• gentechnologie bedreigt voedselzekerheid

Criteria

• regionaal beheer van de voedselketen

Prestaties gentech

• De VS hebben aan vele landen in Zuid-Amerika, Afrika en Azië voedselhulp gegeven in de vorm van gentech-voedsel.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• alle voedselhulp moet 'ontbonden' worden

Criteria

• teeltmethode moet goed afgestemd zijn op de natuur

Prestaties gentech

• Het feit dat gentech-producten grotendeels in een laboratorium-omgeving ontwikkeld zijn en het feit dat ze alleen op grote tot zeer grote oppervlakten en vaak in monocultuur geteeld worden, dragen bij aan de industrialisatie van de landbouw. De band tussen de teeltmethode en de natuur wordt hierdoor geringer.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• industrialisatie van de landbouw moet omgebogen worden naar ondersteuning van de vitaliteit van het agro-ecosysteem

Criteria

• teeltmethode moet goed afgestemd zijn op de natuur
• landbouwmethode moet zelfregulering van plant, dier en ecosysteem bevorderen

Prestaties gentech

• Het Bt-insecticide dat ingebouwd is in vele gentech-gewassen, treft ook nuttige insecten; schadelijke insecten worden resistent tegen het insecticide in deze gewassen (Ho, 2005).

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• met insectresistente gentech-gewassen worden de fouten van de gewone insecticide-toepassing herhaald

Criteria

• teeltmethode moet goed afgestemd zijn op de natuur
• landbouwmethode moet zelfregulering van plant, dier en ecosysteem bevorderen
• elk levend organisme heeft zijn eigen waarde; zijn integriteit moet gerespecteerd worden

Prestaties gentech

• Van enige afstemming op de aard van bijvoorbeeld de katoenplant is bij gentechnologie geen sprake: ze wordt gedwongen om te doen wat wij willen, omdat we het geduld niet hebben om het ecosysteem op de katoenakker beter te leren kennen en beheren – en omdat er snel veel geld verdiend kan worden met deze methode, die ‘het kortst door de bocht gaat’. Een ander voorbeeld waaruit het 'afdwingen' blijkt is een schimmel die zich duidelijk verzette tegen een genetische modificatie (Segers, 2001).

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• met gentechnologie wil de mens de natuur naar zijn hand zetten

Criteria

• productiewijze van levensmiddelen moet gezondheid van consument ondersteunen

Prestaties gentech

• Het Bt-insecticide dat ingebouwd is in de toegelaten gentech-maïs, geeft allergische en immunologische reacties bij mensen en dieren (Ho, 2005). Voedingsmiddelen waarin eiwit of meel uit deze maïs verwerkt is, bevatten dit insecticide.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• maïs met ingebouwd insecticide moet van de markt gehaald worden

Criteria

• productiewijze van levensmiddelen moet gezondheid van consument ondersteunen

Prestaties gentech

• Van 2001 tot 2005 is Bt10 maïs, die nergens ter wereld toegelaten is, ongemerkt op de markt gekomen (GMWatch, 2005a en 2005b). Gentech-rijst uit China en gentech-papaya's uit Thailand, die eveneens nog nergens toegelaten zijn, komen mogelijk op dit moment ongemerkt op de markt (Greenpeace, 2005a en 2005b). Deze maïs, rijst en papaya's verkeren in experimenteel stadium en zijn niet formeel op veiligheid onderzocht.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• overheid kan en moet ons beschermen tegen illegale gentech-voedingsmiddelen

Criteria

• productiewijze van levensmiddelen moet gezondheid van consument ondersteunen

Prestaties gentech

• Hoewel honing soms aantoonbaar gentech-stuifmeel bevat, hoeft hij niet op veiligheid getoetst noch geëtiketteerd te worden. Honing wordt namelijk door de Europese Commissie gelijkgesteld met zuivel, vlees en eieren, omdat stuifmeel gezien wordt als diervoer voor de bijen. Omdat het effect van het gentech-diervoer in zuivel, vlees en eieren niet aantoonbaar is, worden deze producten buiten de wetgeving gehouden. In honing is gentech echter wel aantoonbaar. De EC manipuleert dus de gentech-wetgeving. (Goede Waar & Co, 2004)

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• honing met gentech-stuifmeel moet beschouwd worden als gentech-voedingsmiddel en onderworpen worden aan de veiligheidstoets en etiketteringsvoorschriften

Criteria

• productiewijze van levensmiddelen moet gezondheid van consument ondersteunen

Prestaties gentech

• Het wettelijk voorgeschreven onderzoek naar de veiligheid van nieuwe gentech-voedingsmiddelen wordt uitgevoerd door de producent ervan zelf en is dus niet onafhankelijk. De resultaten worden weliswaar beoordeeld door een overheidsinstantie, maar de betrouwbaarheid van het onderzoek hangt af van de belanghebbende producent.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• gentech-voedsel dient door onafhankelijke partij of consumenten-vertegenwoordigers onderzocht te worden op veiligheid
• wetenschappelijkheid en onafhankelijkheid van GMO Panel van EFSA moeten onderzocht worden

Criteria

• veredeling en teelt moeten het hele organisme in een passende omgeving als uitgangspunt nemen (holisme)

Prestaties gentech

• Gentechnologie wil via het DNA één eigenschap introduceren of veranderen in een levend organisme. (Reductionisme, determinisme: "een gen bepaalt een eigenschap".) Dit veroorzaakt echter vaak ongewenste en soms gevaarlijke neveneffecten (Altieri e.a., 2003, Goede Waar & Co, 2003, Ho, 2005).

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• dit onderzoek is toe te juichen (mits de opzet zinvol is); de resultaten dienen breed gepubliceerd te worden
• onderzoek naar vermijding van neveneffecten is minimumeis voor toepassing van gentechnologie in voedsel of landbouw

Criteria

• veredeling en teelt moeten het hele organisme in een passende omgeving als uitgangspunt nemen (holisme)
• elk levend organisme heeft zijn eigen waarde; zijn integriteit moet gerespecteerd worden

Prestaties gentech

• Genetische modificaties zijn er steeds op gericht om de plant of het micro-organisme een economisch winstgevende eigenschap te geven en gaan voorbij aan de samenhang tussen het organisme en de omgeving. Ook de innerlijke, biochemische samenhang van het organisme wordt meestal grotendeels genegeerd. Bovendien worden de soortgrenzen met gentechnologie doorbroken. Gentechnologie richt zich dus op de gebruikswaarde van een organisme en tast de integriteit ervan aan.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• met gentechnologie wil de mens de natuur naar zijn hand zetten

Criteria

• voedsel moet zo natuurlijk mogelijk zijn

Prestaties gentech

• Gentechnologie is wezenlijk anders dan klassieke veredeling. De DNA-fragmenten (genconstructen) die ingebracht worden in een plant of bacterie, bestaan uit verschillende delen die door de mens in een laboratorium-omgeving bijeengebracht en bewerkt (gerecombineerd) worden. Dit gebeurt nooit op deze wijze in de natuur.

Standpunt

• niet principieel tegen gentechnologie, wel tegen toepassing in voedsel en katoen
• met gentechnologie wil de mens de natuur naar zijn hand zetten

Prestaties gentech

• voedsel wordt getoetst aan gentechbeleid; gentechnologie wordt als doel op zich ingezet

Standpunt

• Overheden, maar ook producenten en consumentenorganisaties moeten ieder voor zich prioriteit geven aan het opstellen van een visie (beleid) en daaruit afgeleide criteria voor duurzame productie van voedsel en kleding. De inzet van gentechnologie moet aan deze visies getoetst worden.

Prestaties gentech

• gentech-katoen noch gewone katoen wordt getoetst aan enig importbeleid voor duurzame landbouwproducten

Standpunt

• Net zoals er beleid voor duurzame productie binnen Nederland en de EU moet komen, moet dat er ook komen voor de import van duurzame producten. Zowel gangbare katoen als gentech-katoen moet getoetst worden aan dergelijk importbeleid.

Prestaties gentech

• voedsel wordt getoetst aan gentechbeleid; gentechnologie wordt als doel op zich ingezet
• gentech-katoen noch gewone katoen wordt getoetst aan enig importbeleid voor duurzame landbouwproducten
• geen overleg, als bij bijna alle soorten producten
• gentechvrije producten kunnen duurder worden door de kosten van het vermijden van gentech-vervuiling
• coëxistentie bedreigt bestaan van gentechvrije producten
• wilde Mexicaanse maïs is besmet met gentech-DNA; twee 'wetenschappers' die de ontdekkers hiervan in diskrediet wilden brengen, bleken valse namen van PR-adviseurs van Monsanto te zijn
• EU is pas in 2005 begonnen met onderzoek naar lange-termijn effecten
• gentech-katoen wordt niet op het kledinglabel aangegeven
• informatie over geconstateerde gezondheidsschade (met in één geval tachtig doden) is in de doofpot gestopt
• etikettering van gentech-voedsel is nog steeds onvolledig
• voedselketen komt steeds meer in bezit van multinationale bedrijven
• gentech-katoen bedreigt de bestaanszekerheid van Indiase boeren
• Nederlands coëxistentie-akkoord laat consumenten en boeren betalen voor wat ze niet willen
• gebruik van gentech-zaden wordt bepaald door agrochemische bedrijven
• gentechnologie negeert meestal de ervaringskennis van de boer
• gentechnologie tast landbouw-diversiteit aan, bv. in Argentinië
• Amerikaanse voedselhulp is vaak gentech-voedsel
• gentechnologie draagt bij aan de industrialisatie van de landbouw, waardoor de band met de natuur geringer wordt
• insecticide uit gentech-gewassen treft ook nuttige insecten; schadelijke insecten worden resistent tegen dit insecticide
• gentechnologie dwingt het organisme de gewenste eigenschappen af
• insecticide uit gentech-mais geeft allergische en immunologische reacties bij mensen en dieren
• illegale Bt10 maïs kon ongemerkt op de markt komen; illegale gentech-rijst en -papaya's komen mogelijk op dit moment ongemerkt op de markt
• honing met gentech-stuifmeel mag zonder enige toetsing in de handel gebracht worden
• veiligheidsonderzoek van gentech-voedsel is onbetrouwbaar door commercieel belang
• gentechnologie focust op DNA (reductionisme) en veroorzaakt daardoor ongewenste en soms gevaarlijke neveneffecten
• gentechnologie erkent alleen de gebruikswaarde van een organisme en tast de integriteit ervan aan
• gentechnologie gebruikt synthetische genconstructen

Standpunt

• Een technologie op zichzelf is niet goed of slecht, alleen wat we ermee doen. Stichting Genethica is niet tegen gentechnologie als zodanig. Op grond van haar visie en criteria op duurzame productie en consumptie is de Stichting Genethica wel tegen de toepassing van gentechnologie in de productie van voedsel en katoen.

Prestaties gentech

• geen overleg, als bij bijna alle soorten producten

Standpunt

• Gentechnologie is bij uitstek een onderwerp om af te stemmen tussen producenten en consumenten: met gentechnologie worden levende organismen fundamenteel veranderd ten behoeve van producten voor consumenten. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben. Producent en consument zijn hiervoor beide verantwoordelijk en moeten daarom onderling afstemmen of en in hoeverre gentechnologie in hun producten gebruikt wordt.

Prestaties gentech

• gentechvrije producten kunnen duurder worden door de kosten van het vermijden van gentech-vervuiling
• Nederlands coëxistentie-akkoord laat consumenten en boeren betalen voor wat ze niet willen

Standpunt

• Consumenten en producenten die geen gentech-producten willen maken en consumeren, mogen niet gedwongen worden om kosten te dragen die erdoor veroorzaakt worden. De kosten van het vermijden van vervuiling van gentechvrije producten door gentech-producten, dienen geheel door de producent en consument van gentech-producten gedragen te worden. Met andere woorden: de vervuiler betaalt. Gentechvrije producten mogen zeker niet duurder worden door de komst van gentech-producten.

Prestaties gentech

• coëxistentie bedreigt bestaan van gentechvrije producten

Standpunt

• De vrijheid van mensen om echt gentechvrije (dus niet meetbaar besmette) producten te maken en consumeren, mag niet aangetast worden. Daarom mag gentech-landbouw alleen toegestaan worden in kassen die dusdanig afgesloten kunnen worden, dat de besmetting van gewassen buiten de kas door stuifmeel of andere delen van de gentech-gewassen in de kas afdoende verhinderd kan worden.

Prestaties gentech

• wilde Mexicaanse maïs is besmet met gentech-DNA; twee 'wetenschappers' die de ontdekkers hiervan in diskrediet wilden brengen, bleken valse namen van PR-adviseurs van Monsanto te zijn

Standpunt

• Wetenschappers moeten zich volledig vrij kunnen uiten over gentechnologie: alle manieren waarop de industrie dit debat manipuleert (van contractuele dwang tot gerichte desinformatie) moeten uitgesloten worden.

Prestaties gentech

• EU is pas in 2005 begonnen met onderzoek naar lange-termijn effecten
• informatie over geconstateerde gezondheidsschade (met in één geval tachtig doden) is in de doofpot gestopt
• gentechnologie focust op DNA (reductionisme) en veroorzaakt daardoor ongewenste en soms gevaarlijke neveneffecten

Standpunt

• Stichting Genethica juicht de EU-subsidie voor onderzoek naar de lange-termijn effecten van gentech-voedsel op mens en milieu toe. Het wetenschappelijk inzicht in hoe een organisme zijn DNA herschikt en zichzelf fysiek aanpast om een genetische modificatie te verwerken, is nihil. Het lijkt zinvol dat projecten zich in de eerste plaats richten op de reeds bekende incidenten en experimenten waarbij schade of onbedoelde effecten bij mensen, dieren, planten of milieu optraden. Deze incidenten en experimenten bieden legio aanknopingspunten voor nieuwe inzichten. De resultaten van het onderzoek dat met deze subsidie gedaan wordt, dienen breed gepubliceerd te worden.

Prestaties gentech

• gentech-katoen wordt niet op het kledinglabel aangegeven

Standpunt

• Consumenten die bezwaar hebben tegen enig aspect van gentech-katoen, moeten de mogelijkheid hebben om dit in hun koopgedrag tot uiting te brengen. Daartoe moet op het kledinglabel elk gebruik van gentechnologie bij de productie van het kledingstuk aangegeven worden. Met name gentech-katoen dient bij de samenstelling van het kledingstuk aangeduid te worden als "genetisch gemodificeerde katoen".

Prestaties gentech

• informatie over geconstateerde gezondheidsschade (met in één geval tachtig doden) is in de doofpot gestopt

Standpunt

• Incidenten en experimenten waarbij gentech-voedingsmiddelen verdacht worden van het veroorzaken van gezondheidsschade, dienen nader onderzocht te worden totdat de oorzaak duidelijk is en vastgesteld is welke consequenties dit heeft voor andere bestaande en nieuwe gentech-voedingsmiddelen. Dit is niet gebeurd bij minstens zeven incidenten en experimenten (met gentech-tryptofaan, -maïs, -aardappelen en -tomaten) waarbij gezondheidsschade optrad bij mensen of dieren. Maatregelen moeten genomen worden om schade in vergelijkbare situaties te voorkomen. Informatie over dergelijke incidenten en experimenten dient eenvoudig beschikbaar te zijn voor burgers. Ook dit is niet zo in de zeven genoemde gevallen.

Prestaties gentech

• etikettering van gentech-voedsel is nog steeds onvolledig

Standpunt

• Elk gebruik van gentechnologie bij de productie van het voedingsmiddel moet op het etiket of de verkoopstandaard aangegeven worden. Dat gebeurt in de EU alleen voor plantaardige gentech-ingrediënten. Microbiële gentech-ingrediënten vielen oorspronkelijk ook onder deze verplichting in de huidige wetgeving, maar zijn in 2004 (een half jaar na de introductie ervan) uit die wetgeving verwijderd onder druk van de producenten. Dit dient hersteld te worden. Ook voor de ontbrekende categorieën gentech-voedingsmiddelen dient de etiketteringsverplichting ingevoerd te worden, te weten voor: producten van dieren die gentech-veevoer gekregen hebben; technische hulpstoffen van gentech-herkomst; en gerechten in restaurants (hier dient een declaratie op het menu te komen). Er zijn geen argumenten die deze uitzonderingen rechtvaardigen; met name is er nog geen onderzoek gedaan naar maatregelen om herhaling van een fataal incident als met tryptofaan te voorkomen, noch naar methoden om de neven-effecten van gentechnologie te overzien en te beheersen.

Prestaties gentech

• voedselketen komt steeds meer in bezit van multinationale bedrijven
• gentech-katoen bedreigt de bestaanszekerheid van Indiase boeren

Standpunt

• Landen en regio's moeten zelf beslissen hoe zij in hun voedselbehoefte willen voorzien. Boeren en hun directe afnemers moeten bepalen wat en hoeveel er verbouwd wordt en op welke wijze. Steun van buitenstaanders in noodsituaties moet erop gericht zijn om dit vermogen van landen, regio's, boeren en consumenten om in hun eigen behoeften te voorzien, te versterken.

Prestaties gentech

• voedselketen komt steeds meer in bezit van multinationale bedrijven
• gentech-katoen bedreigt de bestaanszekerheid van Indiase boeren

Standpunt

• Gentech-landbouw en -voedsel leveren winst op voor de grote zaadbedrijven, maar veroorzaken armoede onder (vooral kleine) boeren. Alleen al daarom zijn gentech-landbouw en -voedsel ongewenst.

Prestaties gentech

• gebruik van gentech-zaden wordt bepaald door agrochemische bedrijven

Standpunt

• De boer moet vrij kunnen beschikken over de zaden die hij wil gebruiken, zodat hij, in overleg met de consument, de teelt naar eigen inzicht kan inrichten.

Prestaties gentech

• gentechnologie negeert meestal de ervaringskennis van de boer

Standpunt

• Landbouwmethoden moeten ontwikkeld worden in nauwe samenhang met de ervaringskennis van de boer: hij is degene die de praktijk kent, want hij moet ervan leven.

Prestaties gentech

• gentechnologie tast landbouw-diversiteit aan, bv. in Argentinië

Standpunt

• Gentechnologie vernietigt lokale landbouwculturen en bedreigt daardoor de voedselzekerheid.

Prestaties gentech

• Amerikaanse voedselhulp is vaak gentech-voedsel

Standpunt

• Voedselhulp moet alleen in geld gegeven worden en alleen gestuurd worden door de behoefte (de hulp dient 'ontbonden' te worden van het voedselaanbod van de gever). De EU doet dit al grotendeels, maar de VS nog niet.

Prestaties gentech

• gentechnologie draagt bij aan de industrialisatie van de landbouw, waardoor de band met de natuur geringer wordt

Standpunt

• De tendens naar industrialisatie van de landbouw tast de vitaliteit van het agro-ecosysteem aan. Zij moet daarom omgebogen worden tot een tendens naar ondersteuning van de vitaliteit van het agro-ecosysteem, door versterking van de band tussen de teeltmethode en de natuur.

Prestaties gentech

• insecticide uit gentech-gewassen treft ook nuttige insecten; schadelijke insecten worden resistent tegen dit insecticide

Standpunt

• De introductie van pesticiden halverwege de vorige eeuw heeft geleid tot omvangrijke vergiftiging van wilde dieren, planten, ecosystemen en mensen. De ecologische wetenschap erkent inmiddels dat bij plaagbestrijding het hele ecosysteem van het getroffen gewas betrokken moet worden. Gentechnologie negeert dit inzicht: de strategie van insectresistente gentech-gewassen is identiek aan die van de pesticiden, namelijk: maak de plaag dood. Hetzelfde geldt voor herbicide-resistente gentech-gewassen.

Prestaties gentech

• insecticide uit gentech-mais geeft allergische en immunologische reacties bij mensen en dieren

Standpunt

• Insecticiden moeten niet als voedsel verkocht worden. De verschillende toegelaten gentech-maïsrassen waarin het Bt-insecticide is ingebouwd, moeten dus van de markt gehaald worden.

Prestaties gentech

• illegale Bt10 maïs kon ongemerkt op de markt komen; illegale gentech-rijst en -papaya's komen mogelijk op dit moment ongemerkt op de markt

Standpunt

• Van de meeste gentech-voedingsmiddelen die in ontwikkeling maar nog niet toegelaten zijn, is DNA-materiaal beschikbaar; zo niet, dan moet de producent gedwongen worden het af te staan. Met dit materiaal kunnen en moeten geïmporteerde voedingsmiddelen regelmatig getest worden op de aanwezigheid van illegale gentech-producten. De Nederlandse regering en de Europese Commissie verzuimen dit tot nu toe vrijwel volledig.

Prestaties gentech

• honing met gentech-stuifmeel mag zonder enige toetsing in de handel gebracht worden

Standpunt

• Honing met gentech-stuifmeel is volgens de Europese wet een gentech-voedingsmiddel. Het moet dan ook onderworpen worden aan de veiligheidstoets en de etiketteringsvoorschriften die gelden voor gentech-voedingsmiddelen.

Prestaties gentech

• veiligheidsonderzoek van gentech-voedsel is onbetrouwbaar door commercieel belang

Standpunt

• Het onderzoek naar de veiligheid van nieuwe gentech-voedingsmiddelen moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke partij of door een partij die de consumenten vertegenwoordigt.

Prestaties gentech

• veiligheidsonderzoek van gentech-voedsel is onbetrouwbaar door commercieel belang

Standpunt

• Het GMO Panel van de European Food Safety Authority, dat de veiligheid van gentech-voedingsmiddelen moet vaststellen, trok in minstens één geval een positieve conclusie waarvan de onafhankelijkheid en wetenschappelijke onderbouwing betwijfeld worden. De Europese Commissie moet een onderzoek instellen naar de handelwijze van de EFSA.

Prestaties gentech

• informatie over geconstateerde gezondheidsschade (met in één geval tachtig doden) is in de doofpot gestopt
• gentechnologie focust op DNA (reductionisme) en veroorzaakt daardoor ongewenste en soms gevaarlijke neveneffecten

Standpunt

• Systematisch onderzoek moet uitwijzen hoe onbedoelde neveneffecten van het genetisch modificeren van planten en micro-organismen vermeden kunnen worden. Dit is een minimum vereiste voor het toepassen van gentechnologie in voedsel of landbouw.

Prestaties gentech

• gentechnologie dwingt het organisme de gewenste eigenschappen af
• gentechnologie erkent alleen de gebruikswaarde van een organisme en tast de integriteit ervan aan
• gentechnologie gebruikt synthetische genconstructen

Standpunt

• De toepassing van gentechnologie in voedsel en landbouw gaat tegen het zelfregulerend vermogen van de natuur in en ontkent de eigen waarde van levende organismen. Het is een methode waarmee de mens de natuur naar zijn hand wil zetten.