Gentech-katoen

Gentech-katoen? Bestaat dat?

Ja, dat bestaat niet alleen, we dragen het ook. Volgens een schatting van een Amerikaans gentech-bureau is op dit moment 28% van alle katoen die in de wereld verbouwd wordt, genetisch gemodificeerd ( ISAAA, 2004a). De meeste kledingbedrijven weten niet of het in hun kleding gebruikt is, want de productieketen van katoenen kleding is lang en niemand vraagt naar het gehalte aan gentech-katoen. Er is ook geen verplichting om het aan te geven op het kledinglabel, zoals bij voedsel wel het geval is. Dus we kunnen alleen stellen dat gemiddeld 28% van de katoen in nieuwe kleding genetisch gemanipuleerd is.

Katoen wordt niet alleen in kleding gebruikt. Ook in bijvoorbeeld bankbiljetten zit katoen en ook die kan genetisch gemodificeerd zijn. In onze eigen euro´s zit gentech-katoen. Zelfs in ons voedsel kunnen we gentech-katoen terugvinden: uit het katoenzaad wordt spijsolie gewonnen, die bijvoorbeeld in margarines, bak- en slaolie gebruikt wordt. En na de katoenoogst worden de resten van de katoenplant als veevoer gebruikt. Het gebruik van gentech-katoenzaadolie in voedsel is in de EU officieel toegelaten, maar het gebruik van gentech-katoenplanten als veevoer niet. Het gebruik van gentech-katoen in andere producten, zoals kleding en bankbiljetten, is aan geen enkele wetgeving onderworpen.

Wat is gentech-katoen? In het DNA van de katoenplanten is een verandering aangebracht (zie Wat is gentechnologie?) om hen bestand tegen onkruidverdelgers of insekten te maken. Vanuit een duurzaamheids-visie kunnen hierbij vraagtekens gezet worden, die voor een belangrijk deel dezelfde zijn als bij genetisch gemodificeerd voedsel. De redenen waarom deze technologie ingevoerd wordt, de houding tegenover de natuur die ermee gepaard gaat, de gevolgen voor de boeren, het gebrek aan open discussie: elk facet geeft veel te denken. Maar in tegenstelling tot wat het geval is bij voedsel, weet u niet of er in de kleding die u koopt, gentech-katoen gebruikt is, want het hoeft er niet op te staan. Alleen van biologische katoen weet u zeker dat hij niet genetisch gemodificeerd is.

Gentech-katoen is, naar de mening van de Stichting Genethica, geen duurzaam geproduceerde katoen. (Zie Visie.) Als we verantwoorde (d.w.z. duurzaam geproduceerde) kleding willen dragen, moeten we gentech-katoen aan de kaak stellen. Het is opvallend dat gentech-katoen in het rijke westen nog nauwelijks aandacht trekt, in tegenstelling tot gentech-voedsel. Sommige mensen zullen misschien denken, als ze dit lezen: “Ach, het helpt toch niet of ik er in mijn eentje bij stilsta.” Dat is een vergissing! Dat de aandacht van de consument werkt, blijkt uit wat er in China gebeurt. Dit land is nog terughoudend met de teelt van gentech-voedselgewassen voor de export, omdat de Europese consument deze niet wil eten. Maar China is na de VS de grootste producent van gentech-katoen: 66% van de Chinese katoen is genetisch gemodificeerd. Een groot deel daarvan komt in Europa terecht. Want daar zegt de Europese consument niets van.... Maar ook de Europese kledingbedrijven houden hun mond.

Naast de VS en China wordt gentech-katoen ook geteeld in India, Australië, Zuid-Afrika, Argentinië, Colombia en Mexico ( ISAAA, 2004b). In Spanje en Griekenland wordt wel gewone katoen geteeld, maar in de EU zijn nog geen vergunningen aangevraagd voor de teelt van gentech-katoen. Die is hier dus niet toegestaan, maar er wordt niet op gecontroleerd. In 2000 ontdekte Greenpeace dan ook dat het Amerikaanse katoenzaad dat in Griekenland geïmporteerd werd, een kleine hoeveelheid gentech-katoenzaad bevatte (Greenpeace, 2000). Ondanks deze ontdekking werd dit zaad uitgezaaid; de Griekse regering greep pas in na de bloei van de planten en vernietigde toen 3600 hectare gentech-katoenplanten. Kruisbestuiving op de normale katoen kan echter plaatsgevonden hebben, zodat Griekse katoen sindsdien niet meer als absoluut gentechvrij beschouwd kan worden ( Reuters, 2000a; Reuters, 2000b).